Vì sao đồ sứ lại được chọn làm vật phẩm tâm linh đặt trên bàn thờ?

Từ bao đời nay, bàn thờ gia tiên của người Việt thường không thể thiếu các vật phẩm bằng gốm sứ như bát hương, kỷ chén, mâm bồng, lọ hoa, bình rượu, nậm nước… Không phải ngẫu nhiên mà đồ sứ lại được lựa chọn nhiều đến vậy trong không gian linh thiêng này. Lý do nằm ở cả tín ngưỡng, thẩm mỹ, lẫn phong thủy.

1. Gốm sứ là vật dẫn khí giữ khí tốt

Theo quan niệm xưa, sứ là vật “thấu khí” nhưng lại giữ khí tốt, nghĩa là:

• Nó có thể hấp thu linh khí của trời đất,

• Đồng thời giữ được sự thanh tịnh, thuần khiết – rất phù hợp cho không gian tâm linh.

Những vật phẩm như bát hương sứ, kỷ chén sứ giúp “tụ khí” trên bàn thờ, giúp mối liên kết âm – dương thêm rõ ràng, bền chặt.

2. Đồ sứ tượng trưng cho sự bền vững, thanh sạch

• Sứ được nung ở nhiệt độ rất cao (trên 1200°C), mang tính “thuần dương”, trường tồn.

• Bề mặt men sáng bóng, trơn nhẵn thể hiện sự sạch sẽ, tinh khiết – điều rất quan trọng khi đặt trên bàn thờ.

Đồ thờ phải “tịnh” thì mới xứng để dâng cúng tổ tiên và thần linh. Sứ đáp ứng tốt điều đó.

3. Tính thẩm mỹ cao – thể hiện sự tôn kính

Đồ sứ dễ chế tác, khắc vẽ hoa văn như long – phụng, hoa sen, chữ Hán cổ…, thể hiện sự cung kính và lòng hiếu đạo.

• Men rạn cổ, men lam, men ngọc hay sứ trắng đều có nét đẹp riêng, giúp bàn thờ trang nghiêm mà vẫn hài hòa.

4. Phong thủy cân bằng ngũ hành

• Sứ thuộc hành Thổ – tượng trưng cho sự ôn hòa, bền vững, ổn định.

• Kết hợp với gỗ (hành Mộc) của bàn thờ, kim loại (hành Kim) như chân đèn, nước (hành Thủy) trong nậm rượu, tạo nên sự hài hòa âm dương – ngũ hành.

Chính vì vậy, đồ thờ bằng sứ thường giữ vai trò trung tâm trên bàn thờ, nhất là bát hương.

5. Truyền thống lâu đời – dễ tiếp cận

• Gốm sứ là chất liệu gắn bó với văn hóa Việt hàng ngàn năm, từ các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn…

• Đồ sứ dễ mua, nhiều mẫu mã, phù hợp cả bàn thờ truyền thống lẫn hiện đại.

• Chọn màu men đồ sứ theo mệnh gia chủ

  Màu men sứ	Tượng trưng	Hành	Hợp mệnh
  Men trắng	Thuần khiết, tịnh tâm	Kim	Mệnh Kim, mệnh Thủy
  Men lam (xanh lam nhạt)	Tĩnh lặng, sâu sắc	Thủy	Mệnh Thủy, mệnh Mộc
  Men ngọc (xanh ngọc, xanh rêu)	Bình an, vững chãi	Mộc	Mệnh Mộc, mệnh Hỏa
  Men rạn cổ	Cổ kính, tôn nghiêm	Thổ	Mệnh Thổ, mệnh Kim
  Men nâu đất, men vàng	Ấm áp, trầm ổn	Hỏa/Thổ	Mệnh Hỏa, mệnh Thổ

  Lưu ý: Dù màu men theo mệnh là gợi ý, nhưng với bàn thờ gia tiên, yếu tố sạch sẽ – trang nghiêm – hài hòa tổng thể vẫn là ưu tiên hàng đầu. Đừng lạm dụng yếu tố mệnh mà phá vỡ sự trang nghiêm vốn có.

6. Màu men sứ và ngũ hành phong thủy

• Men trắng – hành Kim: Tượng trưng cho sự minh bạch, thanh khiết. Được dùng nhiều cho bát hương, chén thờ, lọ hoa.

• Men lam – hành Thủy: Tạo cảm giác tĩnh lặng, thường thấy trên bát hương men lam cổ. Hợp cho không gian thờ nhỏ, trầm mặc.

• Men ngọc – hành Mộc: Tượng trưng cho sự sinh sôi, hài hòa. Phù hợp với lọ lộc bình, nậm rượu, mâm bồng.

• Men rạn cổ – hành Thổ: Đại diện cho gốc rễ, nền tảng. Phổ biến nhất hiện nay do vừa cổ kính, vừa hợp phong thủy.

7 . Có nên phối nhiều loại men trên cùng một bàn thờ?

Có, nhưng cần lưu ý nguyên tắc đồng bộ và cân bằng:

• Có thể phối men lam + men rạn cổ (cùng tông lạnh, dễ hài hòa).

• Có thể phối men ngọc + men trắng nếu chọn khéo léo và giữ bố cục đối xứng.

• Không nên phối quá 3 loại men vì sẽ gây rối mắt, mất đi sự trang nghiêm.

• Tránh phối men nâu đất với men lam, vì dễ tạo cảm giác lệch tông – nóng lạnh đối chọi.

Nếu không chắc, hãy chọn đồng bộ một loại men cho cả bộ đồ thờ là an toàn và trang nghiêm nhất.

Màu men đồ sứ không chỉ là thẩm mỹ, mà còn ảnh hưởng đến phong thủy bàn thờ.

• Chọn men phù hợp mệnh giúp tăng vượng khí, chọn men hài hòa giúp bàn thờ thêm tôn nghiêm.
• Có thể phối nhiều loại men, nhưng phải đảm bảo tổng thể hài hòa và giữ được “khí sạch” cho không gian thờ cúng

8. Cách bảo quản đồ thờ bằng sứ

• Lau chùi định kỳ: Dùng khăn mềm khô lau bụi hằng tuần. 1–2 tháng nên lau bằng nước ấm pha giấm hoặc muối loãng, không dùng hóa chất mạnh.

• Giữ khô ráo: Tránh nước tràn, rượu đổ. Sau khi rửa chén, lọ, phải lau khô trước khi đặt lên bàn thờ.

• Tránh va chạm: Không xê dịch đồ thờ tùy tiện. Di chuyển bát hương cần thắp hương xin phép.

• Thay khi nứt vỡ: Đồ thờ sứ bị sứt mẻ nên thay mới. Vật cũ phải xử lý cẩn thận, không vứt linh tinh.

• Không dùng lẫn sinh hoạt: Đồ sứ trên bàn thờ chỉ dùng cho việc cúng lễ, tuyệt đối không dùng cho việc khác.