Nguồn gốc ngai thờ trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên người Việt

Trong văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt, ngai thờ là một vật phẩm linh thiêng, biểu tượng cho sự tôn kính tuyệt đối dành cho bậc tiền nhân. Không chỉ có mặt trong từ đường, nhà thờ họ, mà nhiều gia đình vẫn giữ truyền thống đặt ngai thờ trong gian thờ chính của nhà mình. Vậy ngai thờ có nguồn gốc từ đâu? Và vì sao nó trở thành một phần không thể thiếu trong không gian thờ tự truyền thống? Hãy cùng tìm hiểu.

1. Ngai thờ là gì?

Ngai thờ, hay còn gọi là ngai bài vị, là một vật phẩm thường được làm bằng gỗ quý, thiết kế theo hình dáng chiếc ngai – loại ghế dành cho vua chúa ngồi xưa kia. Trên ngai đặt bài vị (hoặc long vị) khắc tên tổ tiên hoặc chung dòng chữ “Cửu Huyền Thất Tổ”.

Hình ảnh chiếc ngai trong không gian thờ cúng mang ý nghĩa tôn quý, trang nghiêm. Nhằm thể hiện vị thế thiêng liêng của người đã khuất trong lòng con cháu.

2. Nguồn gốc của ngai thờ trong văn hóa Việt

1. Ảnh hưởng từ văn hóa cung đình

Ngai thờ có hình dáng gần giống ngai vua trong các triều đại phong kiến. Điều này bắt nguồn từ quan niệm xưa: “Tổ tiên là vua trong lòng con cháu”, là gốc rễ của dòng tộc, là người khai sinh ra nền nếp và phúc đức cho cả gia đình.

2. Kế thừa từ nghi lễ thờ cúng Á Đông

Trong văn hóa Trung Hoa cổ, hình thức thờ tổ tiên bằng bài vị trên ngai gỗ đã có từ hàng nghìn năm. Khi du nhập vào Việt Nam, nghi lễ này được Việt hóa, giản dị hơn, gần gũi với lối sống nông nghiệp – nhưng vẫn giữ được tinh thần tôn nghiêm và trang trọng.

3. Phát triển từ tín ngưỡng bản địa

Trước cả ảnh hưởng từ Hán hóa, người Việt cổ đã có tục thờ thần linh, tổ tiên bằng các vật phẩm đại diện cho linh hồn người quá cố. Ngai thờ là sự kết hợp giữa vật thể thờ tự và biểu tượng uy quyền, đại diện cho sự hiện diện linh thiêng của tổ tiên trong không gian sống.

3. Ý nghĩa phong thủy – tâm linh của ngai thờ

• Tượng trưng cho quyền uy tổ tiên: Ngai là biểu tượng tối cao – việc đặt bài vị tổ tiên lên ngai là cách con cháu tôn vinh công đức, địa vị tâm linh của người đã khuất.

• Kết nối tâm linh vững bền: Ngai thờ giúp tạo thế “tọa sơn vững chắc”, ổn định khí vận và tâm thức trong không gian thờ.

• Giữ gìn đạo lý gia phong: Việc có ngai thờ trong nhà thể hiện gia đình có nề nếp. Giữ gìn đạo hiếu và truyền thống một cách trọn vẹn.

4. Chất liệu và thiết kế ngai thờ truyền thống

• Chất liệu: Gỗ mít, gỗ hương, gỗ gụ hoặc gỗ trắc. Đều là các loại gỗ bền, thơm và có giá trị phong thủy cao.

• Thiết kế: Thường chạm khắc rồng chầu, hoa sen, vân mây, tứ linh. Tạo nên vẻ uy nghi và linh thiêng.

• Màu sắc: Có thể để mộc tự nhiên, sơn son thếp vàng hoặc dát vàng cao cấp. Tùy theo không gian thờ và điều kiện từng gia đình.

5. Ngai thờ thường đặt ở đâu?

• Tại từ đường, nhà thờ họ: Đặt ngai thờ ở vị trí trung tâm hậu cung, phía sau cùng của bàn thờ lớn.

• Tại nhà ở: Đặt ngai thờ trên bàn thờ chính giữa, hướng ra ngoài. Tránh đặt gần cửa ra vào, nhà vệ sinh hoặc nơi ồn ào.

Ngày nay, dù không gian sống ngày càng thu hẹp, nhưng nhiều gia đình vẫn giữ gìn phong tục thờ cúng với ngai thờ nhỏ gọn, khắc chạm tinh xảo, phù hợp với nội thất hiện đại. Ngai thờ vẫn là trung tâm linh hồn của gian thờ. Ngai vừa nhắc nhớ cội nguồn vừa giúp tạo điểm nhấn phong thủy cho cả ngôi nhà.

Ngai thờ không chỉ là vật dụng nghi lễ mà còn là biểu tượng linh thiêng của sự tôn kính tổ tiên trong lòng người Việt. Từ nguồn gốc sâu xa đến hiện diện trong từng mái nhà hôm nay, ngai thờ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn đạo lý – bản sắc – phúc đức cho các thế hệ nối tiếp.

Mộc Gia Nguyễn chuyên về đồ thờ, quý khách có nhu cầu tìm mua ngai thờ đẹp thì liên hệ ngay với Mộc Gia Nguyễn.